یک زنجیره تامین کارا و چابک، شرط لازم برای موفقیت هر سازمان تولیدی/خدماتی می‌باشد. شرکت‌ها باید توانایی پاسخگویی سریع به نیازهای در حال تغییر مشتریان خود را داشته باشند و درعین‌حال هزینه تولید محصولات خود را پایین نگهدارند تا حاشیه سود خود را افزایش داده و به حداکثر سوددهی نائل گردند. نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین یا به‌اختصار نرم‌افزار SCM، کسب‌وکارهای گوناگون را در رسیدن به این هدف والا با استفاده از پیشبینی بهتر تقاضای مشتریان، انجام معامله‌ها با تأمین‌کنندگان به نحو احسن، بهینه‌سازی سطوح موجودی‌ها و هماهنگی بهتر کانال‌های توزیع، یاری می‌رساند.
مدیریت زنجیره تامین ترکیبی از نرم‌افزار و علم می‌باشد که تمامی عملیات واقع در زنجیره تامین شامل منبع یابی، تدارک و ذخیره‌سازی مواد خام؛ زمان‌بندی و مدیریت موجودی‌های در فرایند؛ و انبارسازی و توزیع محصولات نهایی را دربر می‌گیرد.
ازآنجایی‌که تعداد زیادی شرکت‌های طرف سوم در کل محدوده زنجیره‌های تامین ایفای نقش می‌نمایند، نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین جهت ارتقای ارتباطات، همکاری و هماهنگی با فروشندگان و تأمین‌کنندگان، شرکت‌های حمل‌ونقل و ارسال‌کننده‌ها، واسطه‌ها و اجزای دیگر زنجیره با استفاده از تبادل اطلاعات دوطرفه و سریع، طراحی شده‌اند.
مزایای کلیدی نرم‌افزارهای SCM برای شرکت‌ها
با استفاده از یک نرم‌افزار مناسب مدیریت زنجیره تامین، یک شرکت قادر به انجام امور زیر خواهد بود:
- مدیریت کاراتر کل شبکه زنجیره تامین از طریق نرم‌افزارهای زنجیره تامین با نظارت کامل بر تمامی فعالیت‌های انجام‌گرفته در بین تمامی تامین‌کنندگان، کارخانجات تولیدی و تسهیلات ذخیره‌سازی و توزیع؛
- روان‌سازی و متمرکز نمودن استراتژی توزیع، در راستای حذف خطاهای لجستیکی و کمبود هماهنگی که منجر به تأخیر می‌شوند؛
- افزایش شفافیت و ارتقای میزان همکاری در کل زنجیره تامین با استفاده از تسهیم اطلاعات باارزش همچون گزارشات روند تقاضا، پیش‌بینی‌های صورت گرفته، سطوح موجودی و طرح‌های مشترک حمل‌ونقل با تأمین‌کنندگان و اجزای دیگر زنجیره توسط نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین؛
- مینیمم‌سازی هزینه‌های ذخیره‌سازی و بهبود جریان‌های نقدی با استفاده از مدیریت بهتر سطوح موجودی؛
- استفاده از نرم‌افزار SCM برای بهبود در پایش لجستیک در راستای تصحیح خرابی‌ها، ناکارایی‌ها و یا مشکلات دیگر زنجیره تأمین قبل از آنکه تبدیل به مشکلات غیرقابل مدیریت گردند؛
یک مطالعه الگوبرداری که اخیراً توسط AMR انجام گرفته است نشان می‌دهد که شرکت‌های با دقت بالای پیشبینی تقاضا (چیزی که به‌آسانی با استفاده از نرم‌افزارهای SCM قابل حصول می‌باشد) می‌توانند موجودی غیر لازم خود را تا حد ۱۵% کاهش دهند، نرخ سفارشات تکمیل‌شده را بهبود دهند و چرخه نقد-به-نقد را تا ۳۵% کاهش دهند.
آیا شرکت من نیاز به مدیریت زنجیره تأمین دارد؟
زنجیره‌های تامین در حال پیچیده‌تر شدن می‌باشند و شرکت‌ها در مدیریت آن‌ها دچار چالش روزافزون شده‌اند. هر تولیدکننده که دارای یک زنجیره تامین چندوجهی باشد استفاده از نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین را بسیار مفید خواهد یافت که موجب اجرای کارا، آسان‌تر و در زمان مناسب فعالیت‌های زنجیره تامین به‌وسیله ارتباط اجزای زنجیره در قالب یک شبکه هماهنگ می‌شود.
ولی مدیریت زنجیره تامین دیگر فقط مختص کارخانه‌ها و تسهیلات تولیدی نمی‌باشد. خرده‌فروشان پراکنده در سرتاسر دنیا نیز از کاربردهای مدیریت زنجیره تامین به‌خوبی بهره‌مند می‌شوند و موجب افزایش کارایی زنجیره تامین به‌وسیله ایجاد شفافیت در شبکه توزیع و سطوح موجودی در فروشگاه‌های آن‌ها شده است. علاوه بر آن انواع کثیری از ارائه‌کنندگان خدمات دارای کانال‌های تحویل پیچیده‌ای هستند که معمولاً شامل تعداد زیادی از شرکای آن‌ها می‌باشد. کسب‌وکارهای این‌چنینی می‌توانند به بازگشت سرمایه زیادی را با استفاده از نرم‌افزارهای SCM داشته باشند.
ویژگی‌های مشترک نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین
نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین مجموعه کاملی از ماژول‌ها و عملکردها را ارائه می‌دهند که سرتاسر زنجیره‌های تامین را پوشش می‌دهد. تعدادی از این ماژول‌ها عبارتند از:
- مدیریت زنجیره تأمین: با استفاده از این ماژول سطح بهینه موجودی‌های مواد و قطعات برای کارخانجات تولیدی، کالاهای ساخته‌شده برای مشتریان و قطعات یدکی برای تکنسین‌های بخش خدمات میدانی (در صورت وجود سیستم خدمات پس از فروش) با هدف مینیمم کردن هزینه‌های انبارداری، تعیین می‌شود؛
- مدیریت سفارشات: این ماژول شامل سیستم واردسازی سفارش خودکار، زمان‌بندی پویای تامین‌کنندگان، قیمت‌گذاری و تعیین ویژگی‌های سفارشی محصول در جهت تسریع چرخه سفارش تا تحویل می‌باشد؛
- تدارکات: این ماژول کار تسهیل و روان‌سازی منبع یابی، خرید و پرداختی‌ها را در سطح کل شبکه تامین‌کنندگان انجام می‌دهد؛
- لجستیک: این ماژول به روان‌سازی مدیریت انبارها و هماهنگ‌سازی کانال‌های توزیع می‌پردازد به‌گونه‌ای که عملکرد تحویل به‌موقع شرکت را به نحو چشمگیری بهبود می‌دهد؛
- برنامه‌ریزی زنجیره تأمین: با استفاده از این ماژول تمامی عملیات مرتبط با استفاده از پیشبینی دقیق تقاضا، بهبود برآورده سازی سفارش و حذف کردن تأخیرات تولید بهبود داده می‌شوند؛
- مدیریت تشویق: این ماژول به شرکت‌ها کمک می‌کند که مذاکرات با فروشندگان، تخفیف‌ها، برنامه‌های تشویقی و کمیسیون‌ها را مدیریت به‌صورت بهتری مدیریت نمایند؛
- مدیریت بازگشت: این ماژول برای سرعت بخشی به فرایند شناسایی و برخورد مقتضی با کالای معیوب و خودکارسازی سیستم پردازش ادعاها با تأمین‌کنندگان و شرکت‌های بیمه ایجاد شده است؛
برخی از نرم‌افزارهای SCM ارائه‌شده در بازار نیز شامل قابلیت‌هایی برای مدیریت قراردادها، مدیریت چرخه عمر محصول و مدیریت دارایی‌ها نیز می‌باشند.
نکات مهم در انتخاب نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین
به خاطر اینکه یک مدیریت کارای زنجیره تامین نیازمند تسهیم اطلاعات سریع و بدون مانع در داخل و خارج شرکت را دارد، یکپارچه‌سازی را میتوان به‌عنوان مهم‌ترین ویژگی هر بسته نرم‌افزاری در مدیریت زنجیره تامین دانست؛ بنابراین هنگام انتخاب نرم‌افزار زنجیره تامین باید نرم‌افزاری را که دارای مدل داده‌ای باز می‌باشد انتخاب نمود تا داده‌ها به‌صورت پویا هم توسط سایر سیستم‌ها در داخل کسب‌وکار و هم توسط سیستم‌های تأمین‌کنندگان، تولیدکنندگان و مشتریان واقع در تسهیلات گوناگون قابل اشتراک‌گذاری باشد.
علاوه بر آنچه گفته شد، تعدادی تکنولوژی جدید در حال ایجاد و گسترش می‌باشد که در آینده نزدیک تأثیر بسیاری روی مدیریت زنجیره تامین خواهند گذاشت. این تکنولوژی‌های پیشرفته (مانند سیستم تشخیص فرکانس‌های رادیویی (RFRD)) به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که مدیریت زنجیره تامین در سطح جهان را دچار تغییرات زیادی خواهند نمود.
در اینجا باید از تولیدکنندگان نرم‌افزارهای زنجیره تامین این سؤال را کرد که برنامه آن‌ها برای هضم کردن تکنولوژی‌های جدید این‌چنینی که روزبه‌روز به تعداد آن‌ها افزوده می‌شود، در داخل نرم‌افزارهایشان چیست. به این نکته توجه داشته باشید که هنگام انتخاب نرم‌افزار SCM گزینه‌های زیادی موجود می‌باشد.
تحقیقات AMR نشان می‌دهد که یک تولیدکننده نوعی در ایالات‌متحده امریکا به‌طور متوسط بیش از ۳۰ رابطه قراردادی را مدیریت می‌کند. نرم‌افزارهای مدیریت زنجیره تامین، بنگاه‌ها را در راستای مدیریت این پیچیدگی‌ها همزمان با پاسخگویی به انتظارات روبه افزایش مشتریان یاری می‌رساند. علاوه بر آن، با استفاده از نرم‌افزارهای SCM یا نرم‌افزار مدیریت زنجیره تأمین، کسب‌وکارها قادر به تسهیل و روان‌سازی فرایند برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل این فعالیت‌های کلیدی خواهند بود.
منبع:
- کتاب مدیریت زنجیره تامین (مدل‌های مرجع فرایندی، شاخص‌های عملکردی و نرم افزاری). سلیمانی سدهی، مجتبی؛ غفاری‌نسب، نادر. موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. ۱۳۹۲.