لجستیک و زنجیره تأمین امروزه بخش مهمی از اقتصاد بنگاه‌ها و کشورها اعم از تولید و تجارت را شکل می‌دهد. به‌خصوص برای بنگاه‌های بزرگ که تصمیم به اجرای طرح‌های توسعه‌ای دارند قطعاً توجه به مقوله لجستیک از اهمیت بسیاری برخوردار است. از این رو عارضه‌یابی لجستیکی و ارزیابی لجستیک سازمان‌های بزرگ ازجمله ضروریاتی است که پیش از هر عمل اصلاحی مورد نیاز است. در این مقاله به شرح عارضه‌یابی سیستم لجستیک و مدل بلوغ لجستیک می‌پردازیم.
ضرورت عارضه‌یابی سیستم لجستیک
همان‌طور که در ابتدا بیان شد، امروزه بخش مهمی از اقتصاد بنگاه‌ها و کشورها اعم از تولید و تجارت را لجستیک و زنجیره تأمین شکل می‌دهد. درواقع کمتر فعالیت تولیدی و تجاری یافت می‌شود که متکی بر فعالیت‌های لجستیکی چون حمل‌ونقل، ذخیره‌سازی، توزیع، تأمین و مواردی از این قبیل نبوده و در چارچوب الگوی مدیریت زنجیره تأمین حرکت نکند.
کارآمدی فعالیت‌های لجستیکی در بنگاه‌های تولیدی و تجاری که جزئی از زنجیره تأمین هستند، یکی از عواملی است که بهره‌وری در زمان و هزینه را برای بنگاه‌ها به دنبال خواهد داشت.
امروزه موضوع لجستیک به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده در کسب‌وکارها، چه تولیدی و چه خدماتی، موردتوجه قرار گرفته است و نقشی مهم در رسیدن به اهداف کسب‌وکارها ایفا می‌کند.
از طرفی، بهره‌گیری از چارچوب‌هایی چون مدل‌های تعالی با نگرشی کل‌نگر و یا ایجاد نظامی جامع جهت ارزیابی لجستیک و زنجیره‌های تأمین می‌تواند به‌عنوان ابزاری قوی برای شناخت نقاط قوت، زمینه‌های بهبود و اقدامات اصلاحی و بهبودهای مناسب به کار رود و سطح تعالی لجستیک را در ابعاد مختلف مشخص نماید.
تشخیص صحیح و به‌موقع مسائل مبتلابه سازمان‌ها، اولین گام به منظور ایجاد بهبود، ادامه حیات و برتری سازمان‌ها است. همان‌طور که پیش‌نیاز انجام هر اقدام درمانی در بدن، نیازمند انجام آزمایش‌های تشخیصی و چکاپ از وضعیت بدن انسان است، سازمان‌ها نیز برای تشخیص درست نقاط اصلاحی و انجام بهبود در کارکرد و عملکرد خود نیازمند انجام عارضه‌یابی قبل از هر اقدام اصلاحی هستند. با انجام فرایند عارضه‌یابی سعی در یافتن فرصت‌های بهبود و تنگناهایی می‌شود که ممکن است به عنوان مانع حرکت سازمان باشد و در جهت بهبود و رفع این موانع برنامه‌ریزی و پیشنهادات بهبود ارائه می‌گردد.
به‌خصوص برای بنگاه‌های بزرگ که تصمیم به اجرای طرح‌های توسعه‌ای دارند قطعاً توجه به مقوله لجستیک (اعم از لجستیک داخلی که تمرکز آن بر مقوله انبارها است و لجستیک بیرونی که تمرکز آن بر حمل‌ونقل است) و توسعه آن بسیار حائز اهمیت است. چه بسا، کسب‌وکارهایی که به دلیل بی‌توجهی به لجستیک‌شان با شکست مواجه شده‌اند و از ادامه کار و رقابت باز مانده‌اند.
بدون شک، امروزه لجستیک به همان اندازه تولید در صنایع حائز اهمیت شده است و بعضاً به عنوان برگ برنده و مزیت رقابتی در ربودن گوی سبقت از رقبا به کار گرفته شده است (توجهتان را به داستان‌های موفقیت آمازون، وال‌مارت و حتی دیجی‌کالا و افق کوروش ایران جلب می‌کنم).
از سویی دیگر، لجستیک یک کل یکپارچه از مؤلفه‌هایی همچون تأمین و حمل مواد اولیه، توزیع و پخش محصولات، انبارهای مواد و محصولات، جابجایی مواد و محصول درون کارخانه، مراکز توزیع و … است که بایستی با یکدیگر به صورتی هماهنگ و یکپارچه، همکاری نمایند. بنابراین پرداختن به تنها بخشی از اجزای لجستیک بدون بررسی آثار و تبعات آن بر سایر اجزای لجستیک، خود یک نقض غرض و برخلاف تعریف و روح حاکم بر لجستیک است.
تبعات غفلت از ارزیابی و عارضه‌یابی لجستیک
بدون شک، عارضه‌یابی لجستیکی به صورت دقیق و جامع و در ادامه، طراحی و برنامه‌ریزی اصولی نظام مدیریت لجستیک برای مجموعه‌های بزرگ، با توجه به گستردگی جغرافیایی در سطح کشور و توسعه‌های محصولی که غالباً در پیش رو دارند، بسیار ضروری است؛ چرا که در صورت عدم توجه و توسعه متوازن لجستیک، به‌زودی لجستیک تبدیل به یک گلوگاه برای آن مجموعه خواهد شد و اگر از آن غفلت شود، قطعاً باعث قفل شدن پروژه‌ها و هدررفت خیلی از سرمایه‌گذاری‌ها خواهد شد.
در همین راستا، موسسه مدیریت زنجیره تأمین آمادگران باتجربه‌ای گرانسنگ از ارائه خدمات مشاوره‌ای تخصصی در حوزه لجستیک و زنجیره تأمین و بهره‌مندی و بکارگیری تیمی مجرب و حرفه‌ای از اساتید و نام‌آوران حوزه‌های مختلف لجستیک، آماده ارائه مشاوره و انجام پروژه‌های عارضه‌یابی سیستم لجستیک، ارزیابی لجستیک و نیز عارضه‌یابی یکپارچه لجستیک و زنجیره تأمین با استفاده از مناسب‌ترین متدهای علمی و تجربی می‌باشد.