با توجه به شرایط فعلی بازار، مدیریت صحیح و کارامد زنجیره تامین به یک علم و هنر تبدیل شده است. در این مقاله قصد داریم انواع زنجیره تامین‌های کاربردی را بررسی کنیم و ۶ مدل کلیدی زنجیره تامین را با ذکر کسب و کارهای مناسب جهت پیاده سازی آنها و نقاط قوتشان شرح دهیم. در ادامه خواهیم دید که اگر استراتژی‌های زنجیره تامین در یک کسب و کار به درستی به کار گرفته شوند؛ مزایای رقابتی بسیاری برای سازمان ایجاد میکنند و بهره‌وری را افزایش میدهند.
چالش های پیش روی انواع زنجیره‌های تامین
امروزه زنجیره تامین جهانی با انبوهی از چالش‌های منحصربه‌فرد روبه‌رو است. چندی از این چالش ها عبارتند از:
- هزینه های حمل و نقل بالا
- تاخیر در عملیات بندر
- کمبود کانتینر
- لید تایم مواد خام
- مشکلات در راستای جذب و حفظ کارمندان پر تجربه و کارامد
- فشار بر ظرفیت
- تورم
متخصصان زنجیره تامین برای مدیریت زنجیره‌های تامین پیچیده، از تجربیات، مشاهدات و آزمایش‌های بسیار استفاده میکنند. امروزه حفظ مزیت های رقابتی در عرصه مدیریت زنجیره تامین آسان نیست. بکار گیری برخی ابزار ها برای مدیریت بهتر بسیار کاربردی محسوب میشوند. شش مدل کارآمد کلاسیک مدیریت زنجیره تامین ابزار های کاربردی شما در این مسیر هستند.
کاربردی‌ترین مدل‌های زنجیره تامین
شش مدل رایج مدیریت زنجیره تامین عبارتند از:
- جریان پیوسته (Continuous flow)
- زنجیره‌ی سریع (Fast chain)
- زنجیره‌ی کارآمد (Custom-configured)
- چابک (Custom-configured)
- پیکربندی سفارشی (Custom-configured)
- انعطاف پذیر (Flexible)
هدف تمامی این مدل ها، دستیابی به یکی از دو معیار پاسخگویی و یا بهره وری است. واقعیت این است که هر نوع فلسفه مدیریت زنجیره تامین شامل عناصری از بهره وری و پاسخگویی است. به عنوان مثال اگر زنجیره تامین شما بسیار کارآمد باشد، در حین بروز اختلال قادر به پاسخگویی نخواهد بود. از سوی دیگر، اگر زنجیره تامین بر پایه پاسخ به درخواست‌های فردی یا کوچک باشد، هنگام تولید حجم های بالا محصولات کارآمد نخواهد بود. در ادامه ضمن نگاهی عمیق‌تر به مزایا و معایب هر مدل، به بررسی آنها میپردازیم.
۶ مدل کلیدی برای بکارگیری استراتژی‌های زنجیره تامین
مدل جریان پیوسته: تمرکز مدل جریان پیوسته در پاسخ به افزایش بهره وری است. این مدل برای محصولات با تقاضای زیاد بسیار کاربردی است؛ همچنین برای تولیدکنندگانی که یک محصول را به طور مکرر و یا با اعمال تغییرات طراحی کم تولید می کنند، مناسب است. سطح بالای کارایی آن در قیمت پایین محصول منعکس می شود.
مدل زنجیره‌ی سریع: این مدل برای افزایش پاسخگویی طراحی شده است و برای تولیدکنندگانی که خط تولید خود را مرتباً تغییر می دهند ایده آل است. همانطور که از اسم آن پیداست، این مدل برای محصولات مد روز با طول عمر کوتاه مناسب است. برای مثال، تولیدکننده‌ای که بتواند با بکارگیری این مدل قبل از پایان روند محبوبیت محصول، آن را در بازار به فروش برساند، برنده است. این مدل بر مزیت رقابتی اولین پذیرنده تاکید دارد. اما محرک واقعی زنجیره‌ی سریع، طراح و بخش بازاریابی است. به عبارت دیگر، اگر بتوانید وجه تمایز خود را ایجاد کنید، اولین نفری هستید که وارد بازار می شوید.
مدل زنجیره‌ی کارآمد: این مدل برای صنایع فوق رقابتی مناسب است که در آن هدف نهایی، کارایی بهینه است. این مدل به شدت بر پیش‌بینی تولید تکیه دارد تا بتواند به درستی توان ماشین‌آلات را در حالت بهینه قرار دهد. همچنین مدل زنجیره‌ی کارآمد نیز به قیمت کالا و مواد خام نیز متکی است. در دنیای پس از همه‌گیری کرونا، زنجیره‌های کارآمد با مشکلات ظرفیت دست و پنجه نرم میکنند. عوامل این امر کمبود نیروی کار، کمبود مواد و تاخیر در مراحل مختلف زنجیره است.
مدل چابک: برای تولیدکنندگانی که با اقلام تخصصی سروکار دارند ایده آل است. معمولا هنگامی که تقاضای متناقضی برای محصول بوجود می‌آید کاربردی هستند. این مدل برای دسته های کوچک محصول که نیاز به اتوماسیون کمتر و تخصص بیشتر دارد، به خوبی تنظیم شده است. ارزش افزوده این مدل به نوبه خود به کسب و کار ها این امکان را میدهد تا قیمت را بالاتر ببرند. کسب و کارهای مدل چابک حجم را تا حد قابل توجهی افزایش میدهند. اما با گذشتن از یک آستانه حجم مشخص، غیررقابتی میشوند.
مدل پیکربندی سفارشی: مدل پیکربندی سفارشی بر ارائه تنظیمات سفارشی در طول تولید و مونتاژ تمرکز دارد. اغلب سفارشی سازی پیکربندی فرایندها در ابتدای یک فرآیند تولید و مونتاژ طولانی انجام میشود. در اصل، مدل پیکربندی سفارشی ترکیبی از مدل های چابک و جریان پیوسته است.
مدل انعطاف پذیر: مدل انعطاق‌پذیر یکی از بهترین مدل های زنجیره تامین است. این مدل به تقاضا با حجم بالا در طول فصل اوج پاسخ میدهد. از سوی دیگر، کسب‌وکارهای مدل انعطاف‌پذیر می‌توانند تقاضای کم را مدیریت کنند. این مدل به یک شبکه تامین کننده یا پرسنل گسترده نیاز دارد که پایگاه دانش گسترده ای داشته باشند. به طور کلی در این مدل، کسب و کار ها از قدرت انتخاب و آزادی بیشتری برخوردار هستند.
تا اینجا کاربردی ترین مدل‌های زنجیره تامین را معرفی کردیم. سازمان‌هایی که به مدیریت صحیح زنجیره‌ی تامینشان اهمیت میدهند، ضمن افزایش حاشیه سود خود، رضایت مشتری را نیز بدست می‌آورند. با توجه به نوع کسب و کار و استراتژی های متنوع تولید؛ هر کدام از استراتژی‌های زنجیره تامین راه حل مرتبط و کارآمد را پیش روی شما میگذارند تا با بکارگیری آن پاسخگویی و بهره‌وری را در انواع زنجیره های تامین افزایش دهید و در بازار رقابتی امروز مزایای بسیاری را از آن خود کنید.