در دهه ۱۹۷۰ میلادی، مراکز لجستیکی با عنوان هاب لجستیکی در کشورهای مختلف جهان موردتوجه قرار گرفتند. در آن زمان مفهوم برون‌سپاری فعالیت‌های لجستیکی به شرکت‌های دارای تخصص به‌تازگی مطرح شده بود. با گذشت زمان این مراکز به چند دسته تقسیم شدند که یکی از آن‌ها پارک‌های لجستیکی نام گرفت و این پارک‌های لجستیک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌ها تجاری در راستای ارائه انواع خدمات حمل‌ونقل، انبارداری و سایر خدمات ارزش‌افزوده ظهور پیدا کردند. در ادامه به شرح کامل انواع و مزایای پارک لجستیک می‌پردازیم.
تعریف پارک لجستیکی
عموماً پارک‌های لجستیکی شامل فضای انبار و خدمات، حمل‌ونقل و خدمات توزیع کارآمد است. پارک‌های لجستیکی در مقیاس وسیعی توسط سازمان‌ها راه‌اندازی می‌شوند که به نوبه خود شامل انبارهایی هستند که توسط چندین اپراتور انبار مختلف اداره می‌شوند و خدمات متنوعی را به هزاران مشتری ارائه می‌دهند.
توجه به این نکته ضروری است که برای یافتن مکان‌های مناسب برای راه‌اندازی پارک‌های لجستیک، ارتباط و دسترسی مکان‌های کاندید برای احداث با راه‌آهن و جاده‌ها باید مورد بررسی قرار گیرد.
پارک‌های لجستیکی در دو دسته پارک لجستیک عمومی و تخصصی قرار می‌گیرند که در ادامه به تعریف هر دو دسته می‌پردازیم.
پارک لجستیک عمومی
این دسته از مراکز لجستیک نقش متمرکز کننده خدمات لجستیک مربوط به محصولات داخلی را به عهده دارند. بارهایی که در این مراکز پردازش می‌شوند عموماً دارای مبدأ و مقصد داخلی و مربوط به همه دسته‌های کالایی بوده و عملاً با هدف کاهش هزینه‌های لجستیک داخلی، ارتقای حمل‌ونقل ترکیبی و بهبود کارایی لجستیک کشور با ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات ارزش‌افزوده فعالیت می‌نمایند. تعریف پارک‌های لجستیک عمومی مطابق شرح زیر است:
“مرکز لجستیک دارای حیطه فعالیت و گستره کشوری، دارای پایانه چندوجهی که به انواع مختلف گروه‌های کالایی، خدمات لجستیک شامل ترکیب، توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری، بازرسی‌های قانونی مربوط به جابجایی کالا و خدمات ارزش‌افزوده ارائه می‌نماید.”
پارک‌های لجستیک تخصصی
این گروه از مراکز لجستیک معمولاً با توجه به وجود تقاضا برای خدمات لجستیک از سوی گروه خاصی از صنایع که در یک منطقه جغرافیایی مستقر هستند و برای یک گروه کالایی مشخص، شکل می‌گیرند. شناخت نیاز برای ایجاد این دسته از مراکز لجستیک و سرمایه‌گذاری مستقیماً از سوی بخش خصوصی انجام می‌پذیرد. تعریف پارک‌های لجستیک تخصصی مطابق شرح زیر است:
“مرکز لجستیکی با تمرکز بر فعالیت‌های یک گروه کالایی خاص در حوزه توزیع، تخلیه، بارگیری، نگهداری و دیگر خدمات ارزش‌افزوده تخصصی گروه کالایی فعالیت می‌نماید.”
مزایای پارک لجستیکی به عنوان یک مرکز لجستیکی مهم
- با استفاده از پارک‌های لجستیکی، حمل‌کنندگان کالا قادر به برنامه‌ریزی موجودی خود بدون هیچ محدودیتی هستند.
- نیازهای تقاضا و عرضه به‌موقع برآورده می‌شود.
- پارک‌های لجستیکی، مسیر سایر صنایع مانند تأمین‌کنندگان تجهیزات، شرکت‌های ساختمانی، مشاوران و شرکت‌های حمل‌ونقل را هموار می‌کند.
- پارک‌های لجستیکی فضای بیشتری برای ذخیره کالاها و محصولات در اختیار شما قرار می‌دهند. آن‌ها بزرگ‌تر و بهتر از انبارهای مشترک اداره می‌شوند.
- پارک لجستیک موقعیت مکانی استراتژیک با اتصال جاده‌ای، ریلی و هوایی مناسب را ارائه می‌دهد.
- پارک‌های لجستیکی دارای جاده‌های گسترده‌ای هستند که برای جریان آزاد ترافیک دوطرفه در طول شبانه‌روز کافی هستند.
- آن‌ها با جذب مشاغل و اشتغال‌زایی توسعه اقتصادی را تقویت می‌کنند.
- پارک‌های لجستیکی عموماً دارای فضای پارک اداری کافی هستند.
- پارک‌های لجستیکی بیشتر در مکان‌های شهری متمرکز هستند. ازاین‌رو با حمل‌ونقل و انتقال کالا ارتباط بیشتری دارند.
- این پارک‌ها مناطقی با امنیت بالا و هماهنگی‌های امنیتی لازم هستند.
- پارک‌های لجستیکی دارای پیشرفته‌ترین محل‌های انبار و سردخانه هستند.
- این مراکز لجستیکی عموماً دارای امکانات رفاهی مانند بانک، بیمه، فضای اداری، محل اقامت، پذیرایی و سایر خدمات هستند.
با توجه به نکات بیان شده درمی‌یابیم که پارک‌های لجستیک با تأمین فضای قابل اجاره در محل خود و ارائه‌دهندگان خدمات مختلف انبار در همان پارک، به مشاغلی که به دنبال فضای ذخیره‌سازی هستند کمک می‌کند. همچنین در نظر گرفتن انبار در پارک‌های لجستیکی به عنوان یک مرکز لجستیکی برای مشاغلی که نمی‌خواهند هزینه اضافی برای تأسیس محل ذخیره‌سازی خود صرف کنند الزامی است.